Rodzaje fundamentów w budownictwie szkieletowym
Zaczynając budowę domu szkieletowego warto poświęcić czas na wybór odpowiedniego fundamentu, biorąc pod uwagę warunki panujące na działce i nasze potrzeby.
W poniższym artykule opiszę pokrótce rodzaje fundamentów stosowanych w budownictwie szkieletowym oraz przedstawię ich największe wady i zalety.
Będą to:
- fundamenty tradycyjne,
- płyta fundamentowa zimna,
- płyta fundamentowa grzewcza,
- crawl space,
- fundament punktowy.
Artykuł jest dość obszerny, dlatego postanowiłem podzielić go na dwie części – pierwszą obejmującą fundamenty ciężkie (fundament tradycyjny, płyty fundamentowe), a druga, którą opublikuję za kilka dni, opowie o metodach lekkich (crawl space, fundamenty punktowe).
Zaczniemy od tradycyjnych fundamentów.
Z założenia bardzo prosty, niedrogi i skuteczny rodzaj posadowienia budynku, niestety w Polsce, w kontekście budownictwa szkieletowego stosowane rozwiązania zakrawają o patologię budowlaną. Na początku opiszę jak tego typu fundamenty wyglądają w krajach skandynawskich (rozwiązanie ze ścianą fundamentową „ringmur”), a później zejdziemy na ziemię, i wrócimy do polskich realiów.
Rozwiązanie skandynawskie łączy zalety grzewczej płyty fundamentowej z fundamentami tradycyjnymi, choć płyta żelbetowa, wykonana z betonu konstrukcyjnego, może ale nie musi być elementem konstrukcyjnym współpracującym z fundamentową ścianą obwodową. Elementem nośnym jest izolowana termicznie monolityczna ściana fundamentowa, wewnątrz budynku grunt jest wymieniony na tłuczeń, a na grubej warstwie (20-30 cm) XPS jest wykonywana zbrojona wylewka z betonu konstrukcyjnego o dużo niższej grubości niż typowa płyta fundamentowa, wykonywana w jednym cyklu technologicznym ze ścianą fundamentową, ze wspólnym poziomem „0”, który jest już docelową warstwą przeznaczoną do wykończenia podłogi. Podwaliny ścian są posadowione na poziomie „0”, więc nie są narażone na zawilgocenie będąc zatopionymi w warstwach styropianu i wylewek, element żelbetowy w formie płyty nie posiada dylatacji i nie jest narażony na osiadanie jak w przypadku typowych fundamentów stosowanych w Polsce.
W Polsce są to ławy posadowione przeważnie poniżej poziomu przemarzania (choć nie muszą być w wypadku wykonania wymiany gruntu na niewysadzinowy oraz wykonaniu drenażu) + ściany fundamentowe, wypełnieniem jest zagęszczona warstwa kruszywa zasypowego. Kolejnymi warstwami wewnątrz są: podkład z chudego betonu, hydroizolacja, styropian lub inny rodzaj nienasiąkliwego materiału przeznaczonego do stosowania pod wylewki, następnie wykonywana jest wylewka – niestety, najczęściej z bardzo niskiej jakości materiału z miksokreta, nie mającego nic wspólnego z betonem konstrukcyjnym. Ten sposób posadowienia nie determinuje źródła ogrzewania budynku, które powinno być przemyślane już na etapie wykonywania niektórych rodzajów fundamentów odnośnie specyfiki danego budynku.
- Problematyczne połączenie podwaliny z wylewką (podwaliny ścian zewnętrznych i wewnętrznych są zamknięte w warstwach styropianu i wylewek, co znacząco wpływa na ich żywotność, możliwość odparowania wilgoci, wykrycie ewentualnych awarii instalacji wodnej),
- Nagminny brak dokładności w wykonaniu hydroizolacji pomiędzy „chudziakiem” a warstwami termoizolacji,
- Nagminne problemy ze słabym zagęszczeniem kruszywa pod chudym betonem, co wraz ze stosowaniem niskiej jakości styropianu prowadzi do osiadania wylewek i częstego widoku cokolików/listew uniesionych ponad warstwami wykończeniowymi podłogi,
- Konieczność stosowania dylatacji, które są kłopotliwe do przeniesienia na warstwy wykończeniowe przez ekipy prowadzące te prace,
- Zła kolejność prac (nagminne wykonywanie prac mokrych w budynku w nieodpowiednim momencie budowy), przerwa technologiczna w procesie budowy po wykonaniu wylewek,
- Skomplikowane wykonanie ław bądź niemożność ich wykonania przy kiepskich warunkach geologicznych, olbrzymi problem i brak możliwości szybkiej diagnozy problemu przy zalewaniu domu np. przez nieszczelną instalację wodną,
- Nagminne problemy z osiadaniem ścianek działowych posadowionych na „chudziaku”, co wiąże się z pękaniem łączenia suchej zabudowy na styku ścianek z sufitem, niska jakość „betonu” stosowanego do wykonania wylewek.
- Najpoważniejsza wada – zamknięcie podwalin ścian poniżej poziomu „0” jest możliwa do usunięcia, jednak wiąże się z wykonaniem obustronnie izolowanego dodatkowego cokołu podnoszącego poziom posadowienia podwalin do „0”budynku, jednak wiąże się to z dodatkowym nakładem prac i kosztami.
Sumaryczny koszt wykonania takiego fundamentu w „polskiej wersji” przy pierwszorzędnym, dokładnym wykonawstwie z wykonaniem dodatkowego cokołu jest znacznie wyższy, niż średnie ceny podane w internecie lub „z ust do ust”. Pamiętajmy, że żyjemy w kraju o wyjątkowo niskich standardach wykonawczych. Lekarstwem na „polskie” wykonawstwo byłoby wykonanie takiego fundamentu według skandynawskich standardów, co eliminuje większość podanych wyżej wad.
Kolejnym rodzajem fundamentu jest „zimna” płyta fundamentowa.
- Możliwość posadowienia budynku przy kiepskich warunkach gruntowych,
- Wyższa stabilność niż fundamenty tradycyjne,
- Łatwość prowadzenia przebudów domu ze zmianą funkcji pomieszczeń.
- Praktycznie większość wad „polskich” tradycyjnych fundamentów poza problemami ze słabym zagęszczeniem i osiadaniem kruszywa,
- Wyższy sumaryczny koszt wykonawstwa,
- Nielogicznie wydane fundusze (2x prace betoniarskie i zbrojarskie) – o wiele lepszy efekt niższym nakładem prac i kosztów można osiągnąć stosując płytę grzewczą,
- Wysoki koszt wykonania w przypadku dużej różnicy poziomów terenu.
Można również zastosować inny rodzaj podkładu podłogowego niż wylewki - np. suchy jastrych, minimalizujący akumulację, jednak wchodzimy tutaj w jeszcze bardziej kosztowne rozwiązania.
- Brak prac mokrych w budynku,
- Brak problemów z osiadaniem wylewek, podwaliny ścian są „na wierzchu” – dlatego mają ciągłą możliwość odparowywania wilgoci, nie są narażone na zgnicie,
- Ułatwienie prac związanych z wznoszeniem budynku i utrzymanie porządku na budowie ,
- Redukcja nakładu prac instalatorskich (elementy instalacji wod-kan, oraz ogrzewanie podłogowe są już elementem płyty),
- Zniwelowanie mostka termicznego powstałego przy połączeniu podwaliny z fundamentem,
- Niższy nakład pracy i sumaryczny koszt wykonania niż w przypadku płyty „zimnej”,
- Brak dylatacji przy typowych wymiarach domów jednorodzinnych.
,
- „Ciemna strona akumulacji” – długi czas potrzebny do zmiany temperatury w budynku,
- Bardzo wysoki reżim technologiczny i niewielka ilość firm w kraju, która potrafi poprawnie wykonać taki fundament. Przerabiałem już kilka firm z „czołówki google”, i współpraca z nimi zawsze kończyła się na jednej realizacji, a z jedną z firm zmuszony byłem pożegnać się w bardzo nieprzyjemny sposób, z lawinowym użyciem słów powszechnie uważanych za mocno niekulturalne ,
- Wysoki koszt wykonania w przypadku dużej różnicy poziomów terenu,
- Brak możliwości przeniesienia niektórych punktów kanalizacyjnych w trakcie dalszych etapów realizacji budowy,
- Trudne prace naprawcze w przypadku popełnienia błędów wykonawczych, dlatego należy na tym polu współpracować jedynie z najlepszymi, aby uniknąć ryzyka bardzo przykrych w skutkach awarii. Jednak są w naszym kraju firmy godne polecenia, które potrafią taki fundament wykonać bardzo dobrze.
Grzewcza płyta fundamentowa.
Rejon działania: Śląsk, Małopolska, Dolny Śląsk, Opolszczyzna